W chwili, kiedy w roku 1855, wśród pięknych lasów, zaczęła powstawać Godula, mieszkańcy tej miejscowości, jak również Orzegowa, Huty Dobrej Nadziei, Chebzia i huty orzegowskiej „Morgenroth” uczęszczali na nabożeństwa do swej parafii Najświętszej Maryi Panny w Bytomiu. Szczególnie w jesieni i w zimie droga ta była uciążliwa. Trzeba dodać, że w tym czasie nie było dróg w dzisiejszym znaczeniu. Możemy się tylko domyślać, na jakie to niewygody byli narażeni pierwsi godulanie. Na prośbę mieszkańców ks. biskup Henryk Förster zezwolił na odprawianie Mszy św. w lokalu szkolnym w Orzegowie. Pierwsza Msza św. celebrowana przez ks. proboszcza Józefa Szafranka odbyła się tam 5 października 1859 r. W 1859 roku otrzymano pozwolenie na budowę szkoły i kaplicy w Goduli. Uroczyste poświęcenie budynku szkolnego i kaplicy odbyło się 20 listopada 1861 roku. Głos dzwonka kaplicy, który był zarazem dzwonkiem szkolnym, poprowadził procesję ku szkole. Przed drzwiami kaplicy hrabia wręczył klucze ks. proboszczowi Józefowi Szafrankowi z Bytomia, który jako książęco-biskupi komisarz dokonał poświęcenia kaplicy, ołtarza i przedmiotów kościelnych. Kaplicę poświęcono ku czci św. Józefa. Następnie ks. proboszcz Józef Szafranek odprawił uroczystą Sumę w nowej kaplicy. Po Mszy św. ks. Szafranek wygłosił podniosłe kazanie do zgromadzonych wiernych w języku polskim i do hrabiego w języku niemieckim. Gdy skończono ceremonię nabożeństwa, odbyła się skromna uroczystość świecka, zorganizowana przez zarząd opiekuńczy dóbr i miejscową ludność. Wieczorem ks. Szafranek zebrał parafian w kaplicy na uroczystych nieszporach. Mimo, że kaplica mogła zmieścić niewiele osób, było to już wielkie udogodnienie dla mieszkańców Goduli, którzy odtąd nie musieli odbywać już uciążliwej i dalekiej drogi do Bytomia. Gorzej przedstawiała się sprawa cmentarza, którego w Goduli jeszcze nie było. Zmarłych grzebano na przedmieściu Bytomia, na cmentarzu przy parafii św. Małgorzaty. Do chwili mianowania pierwszego kapłana, pieczę nad kaplicą powierzono nauczycielowi Karolowi Pawlikowi, który od roku 1862 sprawował urząd organisty. Urządzenie kaplicy w budynku szkolnym zaspokoiło potrzebę miejscowej ludności tylko na pewien czas. Z czasem okazało się, że wejście do kaplicy położonej na pierwszym piętrze jest bardzo niewygodne, a z powodu przepełnienia i natłoku nawet niebezpieczne. Zaczęto myśleć o budowie obszernego kościoła, ale do tego trzeba było najpierw utworzenia samodzielnej parafii. Już w roku 1864 rozpoczęto naradę celem odłączenia Goduli od parafii NMP w Bytomiu. Szczególnie z wielką gorliwością przyczynił się do tego ks. proboszcz Szafranek, który zupełnie bezinteresownie usuwał wszelkie trudności, które stawały na drodze i nie prowadziły do celu. Wikariusz generalny wyznaczył na przewodniczącego komisji ks. dziekana Prehsfreund`a z Biskupic. Zarząd kościoła parafii NMP na zabraniu w dniu 19 stycznia 1865 roku uchwalił jednogłośnie, co następuje: „Nietylko, że zgadzamy się na odłączenie i wystąpienie mieszkańców Goduli położonej na leśnym obszarze Orzegowa z obrębu tutejszej parafii, lecz również zwalniamy ich ze wszystkich ciężarów związanych z wydatkami na budowę ewentualnie naprawę kościoła i probostwa z zastrzeżeniem: że mieszkańcy Goduli uiszczą zaległe składki datki na reparację obecnie uszkodzonego kościoła św. Małgorzaty” Po spełnieniu postawionych warunków przez mieszkańców Goduli, dnia 28 lutego 1866 roku, za zgodą władz kościelnych, nastąpił rozdział dotychczasowej parafii. Dnia 17 marca 1866 roku mianowano ks. Fryderyka Hofrichtera z Biskupic pierwszym proboszczem z tytułem kuratora. Wprowadzenie kuratora nastąpiło kilka miesięcy później, bo dopiero 3 września 1866 roku. Wprowadzenia dokonał dziekan z Biskupic. Ks. Hofrichter początkowo zajął mieszkanie w szkole. Nowoutworzona parafia liczyła wtedy 2533 wiernych. Chociaż nauczyciel Karol Pawlik sprawował już urząd organisty od chwili poświęcenia kaplicy w budynku szkolnym, mianowano go teraz jeszcze raz oficjalnie organistą. Wybrano także zarząd kościelny, w którym zasiedli: górnik Wawrzyn Kuczera i hutnik Karol Plewiński. W dniu wprowadzenia pierwszego proboszcza, 3 września 1866 roku poświęcono także miejsce przeznaczone na grzebanie zmarłych. W 1893 roku wybudowano probostwo, które istnieje do dziś. Pierwszym wikarym w naszej parafii był ks. Berner, który posługiwał w parafii w latach 1899–1900. W latach 1901–1910 parafią zarządza drugi proboszcz ks. radca Edward Adamczyk, z kolei trzecim proboszczem parafii godulskiej był ks. Franciszek Strzyż, który zarządza parafią w latach 1910–1925 jako kuratus, a od 1925–1942 jako proboszcz. Warto wspomnieć, że ks. Strzyż był także wikariuszem generalnym diecezji katowickiej. Otrzymał tytuł prałata papieskiego i honorowego kanonika. 3 września 1916 roku parafia obchodziła jubileusz 50-lecia swego istnienia. Nie był on jednak jakoś uroczyście obchodzony. Lata 1914–1918 to czas wojny światowej. Był to okres najsmutniejszy, gdyż wielu parafian rozrzuconych na frontach pruskich, było daleko od swoich rodzin. Niejeden z nich nie wrócił. Ginął i zostawiał tylko smutek i żałobę w sercach swoich bliskich. Dlatego tez uroczystości złotego jubileuszu parafii ograniczyły się tylko do uroczystej i dziękczynnej sumy. Także w tym dniu, 3 września 1916 roku odbyło się poświęcenie nowej części cmentarza. Wojna zabrała wielu mężów, ojców i braci okrywając ich rodziny żałobą, zostawiając wdowy i sieroty. Nie oszczędziła też godulan, których z naszej parafii poległo 158. W 1919 roku odbyła się pierwsza procesja w święto Bożego Ciała. Procesja wyszła z kościoła i podążyła do Chebzia. W 1921 roku przystąpiono do odnowienia kościoła. Renowację przeprowadził malarz Kowalewski z Katowic. 14 listopada 1921 roku przypadła 50-ta rocznica poświęcenia kościoła. Na ten dzień Ojciec Święty Benedykt XV przysłał ze Stolicy Apostolskiej swoje błogosławieństwo. W naszej parafii odbyło się uroczyste nabożeństwo dziękczynne z powodu przyłączenia Śląska do Polski. Miało ono miejsce 26 czerwca 1922 roku. W niespełna rok po tym wydarzeniu, dnia 23 czerwca 1923 roku naszą parafię odwiedził późniejszy Prymas Polski ks. administrator apostolski dr August Hlond, który odprawił w naszym kościele nabożeństwo dziękczynne. W 1925 roku ks. proboszcz Franciszek Strzyż udał się na pielgrzymkę do Ziemi Świętej i Rzymu. Tego samego roku, 1 sierpnia, tutejsza gmina kościelna, na mocy konkordatu stała się samodzielną parafią (wcześniej była samodzielną jednostką – w naszym teraźniejszym rozumieniu parafią). W 1926 roku kuria biskupia mianowała pierwszą oficjalną radę parafialną, czyli zarząd kościelny. Rada parafialna w 1928 roku uchwaliła 12 000 zł. na urządzenie elektrycznego rozpędu dzwonów. Również na wniosek ks. radcy Strzyża uchwalono na posiedzeniu rady parafialnej, aby wykonać centralne ogrzewanie kościoła. Realizacja tego projektu została wykonana za kwotę 30 000 zł. W latach 1942–1947 parafią zarządza administrator, substytut ks. Alfred Mikusz, z kolei jego następcą zostaje ks. dr Józef Szubert, który proboszczował w Goduli w latach 1947–1972. Został odznaczony tytułem kanonika. Sprawował także funkcję dziekana dekanatu rudzkiego. W 1949 roku odbyła się pierwsza piesza pielgrzymka do Częstochowy. Z ówczesnym wikarym ks. Zygfrydem Strzeleckim pielgrzymowało ponad 100 osób. Od tego czasu pielgrzymki do Częstochowy odbywają się rok rocznie, aż po dzień dzisiejszy. Wspaniała była uroczystość Chrystusa Króla w roku 1951. W tym dniu obchodzono 80-lecie kościoła i 85-lecie parafii. Uroczystą Sumę celebrował ks. biskup koadiutor Herbert Bednorz. W 1954 roku ówczesna młodzież wybudowała na placu kościelnym Grotę ku czci Matki Bożej z Lourdes. Poświęcenie miało miejsce 24 października tegoż roku. 8 listopada 1955 roku ks. proboszcz Szubert został aresztowany pod zarzutem przymuszania do praktyk religijnych. W tym czasie parafią zarządzał wikary ks. Jerzy Zieliński. Wielkim przeżyciem religijnym dla całej parafii były odwiedziny figury Matki Bożej Fatimskiej w Goduli. Trzy dni przedtem zorganizowano triduum. W sam dzień przybycia figury, tj. 15 grudnia 1959 roku, udekorowano wspaniale kościół. Figurę wnieśli do kościoła górnicy. Uroczystej Mszy św. przewodniczył ks. Franciszek Blachnicki (obecnie Sługa Boży, kandydat na ołtarze). Figura Matki Bożej była również w szpitalu. 15 listopada 1961 roku wielka uroczystość - 90-lecie kościoła, 95-lecie kuracji i 100-lecie od odprawienia pierwszej Mszy św. w Goduli. Na tę uroczystość przybył ks. biskup Juliusz Bieniek. 22 lutego 1967 roku odbyła się w naszej parafii I Peregrynacja Kopii Cudownego Obrazu Matki Bożej Częstochowskiej. Parafie naszej diecezji nawiedzały „puste ramy” obrazu. Obraz symbolicznie otrzymaliśmy z Piaśnik. Następnego dnia, na pożegnaniu obrazu był obecny ks. biskup koadiutor Herbert Bednorz. 3 września 1967 roku obchodzono z rocznym opóźnieniem 100-lecie parafii. Opóźnienie było spowodowane remontem kościoła. Uroczystą Sumę odprawił ks. biskup koadiutor Herbert Bednorz, nieszpory odprawił poprzedni proboszcz ks. Alfred Mikusz. W 1972 roku kolejnym proboszczem parafii został ks. Paweł Szolonek. W tym miejscu warto wspomnieć, że w latach 1976–1979 wikarym w naszej parafii był ks. Piotr Libera, obecny biskup pomocniczy archidiecezji katowickiej i Sekretarz Generalny Konferencji Episkopatu Polski. Nasza parafia była jedyną placówką duszpasterską ks. biskupa Piotra. W 1981 roku siódmym proboszczem parafii został ks. Jan Małysek. Przez kilka lat sprawował funkcję dziekana dekanatu rudzkiego, a obecnie jest ojcem duchownym kapłanów tegoż dekanatu. Za czasów jego proboszczowania, po przeszło stuletnim użytkowaniu kościoła pojawiła się konieczność jego gruntownego remontu. W 1981 roku rozpoczęto gromadzenie potrzebnych materiałów trudnych do uzyskania w czasach nieprzychylnych Kościołowi w Polsce. Z krakowskich Zakładów Kamienia Budowlanego sprowadzono marmur na posadzkę w prezbiterium. Projekt nowego prezbiterium wykonał dr inż. arch. A. Lisik. Równocześnie wniesiono sprawę do Rudzkiego Zjednoczenia Węglowego o usunięcie szkód górniczych. Dotychczasowy wygląd prezbiterium miał znamiona przypadkowości. Dlatego też prace wykonawcze projektu rozpoczęto w 1982 roku. 20 stycznia 1985 roku na Mszy św. o godzinie 1100 ks. biskup Herbert Bednorz dokonał konsekracji ołtarza i włożył relikwie świętych męczenników. Projekt Stołu Pańskiego wykonał p. Witold Pałka. Ołtarz przedstawia Jezusa Chrystusa w otoczeniu dwunastu apostołów. Równocześnie z pracami posadzkarskimi rozpoczęto roboty malarskie. W 1986 roku firma p. Bolczyka ubogaciła kościół w Goduli polichromiami (malowidłami) przedstawiającymi cztery sceny związane z postacią patrona – św. Jana Chrzciciela. Pierwsza scena przedstawia moment zwiastowania, kolejne malowidła przedstawiają św. Jana Chrzciciela nauczającego oraz udzielającego chrztu Jezusowi. Czwarta, ostatnia scena mówi o męczeńskiej śmierci patrona kościoła. W tym czasie namalowano także nowe stacje Drogi Krzyżowej, które zaprojektował i wykonał wspomniany już Witold Pałka. Ponieważ koszt jednej stacji był znaczny, malowano je sukcesywnie. 24 października 1984 roku obchodzono jubileusz 30-lecia groty. Obecny był ks. biskup Czesław Domin, który przeprowadzał wizytację parafii. W tym czasie rozpoczęto budowę nowego Domu Katechetycznego, która została uwieńczona sukcesem. 14 listopada 1991 roku obchodzono jubileusz 120-lecia kościoła i 125-lecia usamodzielnienia się Goduli jako parafii. Mszę św. celebrował ks. biskup Damian Zimoń. Zaproszeni zostali kapłani, którzy kiedyś pracowali w naszej parafii. Był obecny ks. Jan Rudoll, który był wikarym w 1941 roku za czasów ks. proboszcza Franciszka Strzyża. Na początku lat 90-tych poświęcono dwie kaplice filialne: św. Katarzyny w Chebziu i NMP Uzdrowienia Chorych w szpitalu. W maju 1993 roku przez kilka dni gościliśmy w naszej parafii ks. biskupa Telesfora Mpundu z Zambii, gdzie pracował nasz parafianin ks. Franciszek Szczurek. Ksiądz Biskup sprawował Mszę św., w czasie której dzieci w wieku przedszkolnym przyjęły pierwszy raz Komunię św. Później Ksiądz Biskup spotkał się z nauczycielami i z grupą misyjną. Było bardzo radośnie… 1 maja 1996 roku przeżywaliśmy piękną uroczystość - 100-lecie pobytu w Goduli Sióstr Elżbietanek. Obecni byli także potomkowie hrabiostwa Schaffgotschów. 14 listopada 1996 roku uroczyście obchodzono jubileusz 125-lecia poświęcenia kościoła. Uroczystej Mszy św. przewodniczył metropolita katowicki ks. arcybiskup Damian Zimoń, a Słowo Boże wygłosił ks. biskup Jan Kopiec z Opola. Mszę św. koncelebrowali księża pochodzący z naszej parafii i księża z naszego dekanatu. Na tę uroczystość przyjechali także potomkowie rodziny hrabiowskiej Schaffgotschów. Z okazji jubileuszu w Domu Katechetycznej powstała wystawa upamiętniająca 125-letnią historię naszego kościoła i parafii. Z okazji Jubileuszu 125-lecia kościoła wykonano iluminację wieży kościoła i nowe oświetlenie placu kościelnego. W dniach 22 i 23 grudnia 1996 roku w parafii odbyła się II Peregrynacja Kopii Cudownego Obrazu Matki Bożej Częstochowskiej. „A skądże nam to, że Matka naszego Pana przychodzi do nas…” Te słowa towarzyszyły nam przez te dwa dni. Kościół był przepełniony rozmodlonymi ludźmi. Mszy św. na rozpoczęcie Peregrynacji przewodniczył ks. biskup Gerard Bernacki. Od 14 maja 1997 roku mamy nowy zegar na wieży naszego kościoła. Niecodzienną uroczystość przeżywaliśmy 14 listopada 1997 roku. W tym dniu przypadła 126-rocznica poświęcenia naszego kościoła. Mszę św. celebrował ks. biskup Piotr Libera, nasz były wikary. Po Mszy św. odbyło się spotkanie w Domu Katechetycznym z młodzieżą z lat wikariuszowskich. 30 sierpnia 1998 roku, w Uroczystość Odpustową, ukazał się pierwszy numer parafialnej gazetki, tygodnika „Janowy Głos”. Można w nim znaleźć artykuły z życia naszej parafii, z życia Kościoła oraz intencje i ogłoszenia. Co tydzień rozchodzi się 800 sztuk. W Rok Jubileuszowy 2000 weszliśmy odprawiając uroczystą Eucharystię o północy. Rok później odprawiliśmy dziękczynne nabożeństwo. Na początku 2003 roku rozpoczęło się malowanie kościoła. Prace zakończono przed Wielkanocą. Rok 2004 okazał się rokiem zmiany proboszcza. Ks. proboszcz Jan Małysek - z racji osiągnięcia wieku - został dekretem ks. arcybiskupa Damiana Zimonia zwolniony z urzędu proboszcza i przeniesiony na emeryturę. Z kolei nowym proboszczem, z dniem 1 sierpnia 2004 roku mianowano ks. Krzysztofa Wrodarczyka, który poprzednio był wikariuszem w parafii św. Anny w Lędzinach. Ks. proboszcz Krzysztof Wrodarczyk jest ósmym proboszczem naszej parafii od czasu jej erygowania. 16 października 2004 roku, z inicjatywy ks. proboszcza Krzysztofa Wrodarczyka dokonano nadania imienia Jana Pawła II naszemu Domowi Parafialnemu. 19 listopada 2004 roku przez Godulę przeszła ogromna burza, która strąciła wieżyczkę na kościele. Od 15 sierpnia 2005 roku mamy w naszym kościele miejsce przewodniczenia liturgii i nowy krzyż procesyjny. Jest to dar dzieci I-komunijnych. Od roku 2005 nasze pismo parafialne zmieniło swoją szatę i częstotliwość ukazywania się. „Janowy Głos” stał się 16-stronicowym miesięcznikiem, a co tydzień można nabyć „Biuletyn informacyjny” z ogłoszeniami duszpasterskimi i intencjami mszalnymi. Rok 2006 był rokiem, w którym wspominaliśmy cztery rocznice: 145 lat od odprawienia pierwszej Mszy św. w Goduli (20 listopada), 140 lat istnienia parafii (28 lutego), 110 lat pobytu Sióstr Elżbietanek (1 maja - przeniesione na 17 listopada) oraz 135 lat od poświęcenia kościoła. Główna Msza św. została odprawiona 14 listopada 2006 roku. Przewodniczył jej Jego Eminencja ks. kardynał Stanisław Nagy z Krakowa, koncelebrowali kapłani obecnie pracujący w naszej parafii, poprzedni proboszczowie, księża pochodzący z Goduli i Chebzia oraz proboszczowie z dekanatu Ruda Śląska. Tego dnia nasza parafia po raz pierwszy w swojej historii gościła u siebie Kardynała! Na dzień jubileuszu kościoła swoje błogosławieństwo przesłał Ojciec Święty Benedykt XVI. W dniach 18-20 października 2011 roku odbyła się wizytacja kanoniczna Księdza Arcybiskupa Damiana Zimonia. Odwiedził między innymi kaplicę szpitalną, kaplicą w Chebziu, dom sióstr Elżbietanek, spotkał się z grupą hafciarek. 2011 roku 13 listopada obyła się MSZA ŚW. DZIĘKCZYNNA W INTENCJI PARAFIAN – Z OKAZJI 140 ROCZNICY POŚWIĘCENIA KOŚCIOŁA. Mszy św. koncelebrowanej przewodniczył delegat Księdza Arcybiskupa Damiana Zimonia – ks. Prałat dr Piotr Kurzela – Dyrektor Wydziału Duszpasterstwa Ogólnego Kurii Metropolitalnej w Katowicach. 2013 rok był rokiem zmiany proboszcza. Nowym proboszczem zastał ks. kan. dra Jarosław Międzybrodzki. Dnia 28 lipca 2013 na Mszy św. o godz. 9.30 nastąpiło wprowadzenie kanoniczne na urząd posługi proboszcza. Dnia 4 sierpnia 2013 roku o godz. 9.30 odbyła Msza św. dziękczynna za 9 lat posługi ks. proboszcza Krzysztofa Wrodarczyka. Tak pokrótce przedstawia się historia parafii św. Jana Chrzciciela w Goduli.

Badacza zajmującego się tym kościołem uderza fakt, iż jego autorstwo związane jest niezależnie z trzema różnymi osobami. Jako jego budowniczowie wymieniani są Teodor Linke z Bytomia, Juliusz Raschdorff i Carl Lüdecke, przy czym głównym autorem projektu jest Carl Heidenreich. Najbardziej zagadkowa jest tutaj kwestia ewentualnego autorstwa Raschdorfla. Publikacje zajmujące się całokształtem twórczości tego architekta zawierają informacje, z których wynika, iż pracował nad tym projektem w roku 1865. Materiały archiwalne, jakie zachowały się do naszych czasów, pozwalają śledzić w miarę dokładnie przebieg budowy kościoła dopiero od roku 1867, kiedy to w wyniku przeprowadzenia pierwszej wizytacji miejsca budowy ks. dziekan Pressfreund zauważył, iż wznoszona budowla jest zbyt mała, by sprostać miejscowym potrzebom. Swoje spostrzeżenia przekazał Schaffgotschom, którzy zgodzili się na dokonanie wszelkich koniecznych zmian, pomimo iż wiązało się to ze zwiększeniem kosztów budowy niemal o jedną trzecią. Niewiele da się dzisiaj powiedzieć o wyglądzie pierwotnie zamierzonej budowli, tej sprzed 1867 roku, pewne wnioski można jedynie wyciągnąć z dyskusji, jaka toczyła się wokół nowych projektów. I tak wiadomo, że był to kościół niewielki, niezwykle skromny, o prostym, najprawdopodobniej salowym planie. Najprawdopodobniej tę właśnie fazę budowy kościoła w Goduli należałoby połączyć z twórczością Raschdorffa. Gdy zdecydowano się na zmianę planu, mury obwodowe wzniesione już były na wysokość kilku stóp. Pracami kierował na miejscu bytomski budowniczy Teodor Linke. Zapewne z jego inicjatywy powstał pomysł poszerzenia kościoła o jedno przęsło („o jedno okno"), który Unger, miejscowy dyrektor administracji dóbr Schaffgotschów, listownie przekazał Schefflerowi, który zarządzał majątkiem Karola Goduli po jego przedwczesnej śmierci. Nie zyskał on jednak aprobaty hrabiego. Z tego też powodu Linke poproszony został o przesłanie do rezydencji Schaffgotschów w Kopicach nowych planów poszerzenia wnętrza kościoła. Jak można się dalej domyślać Linke wysłał do Kopic jakiś rysunek, ale i on nie został zaakceptowany przez Schaffgotscha. Z kolejnego bowiem listu Schefflera dowiadujemy się, że ostatecznie zdecydowano się na poszerzenie kościoła poprzez wprowadzenie transeptu i przyjęcie tym samym planu krzyża łacińskiego, rezygnując z koncepcji Linkego. Z tego też względu hrabia Jan Schaffgotsch miał przybyć do Goduli wraz z pracującym w Kopicach architektem Carlem Heidenreichem, by omówić z Teodorem Linkem zmiany związane z przekształceniem planu kościoła. Tak się też ostatecznie stało. Rola decydująca przypadła tutaj Carlowi Heidenreichowi, a Linke jawi się jako budowniczy, który - jak to było w zwyczaju w drugiej połowie XIX wieku - koncepcję architekta miał opracować w szeregu pomiarowych rysunków, sporządzając również kosztorys. Bytomski budowniczy szybko wywiązał się z powierzonego mu zadania i przesłał hrabiemu nie tylko zamówione rysunki, ale także szczegółowe objaśnienia do nich, które zachowały się do naszych czasów w aktach spółki Schaffgotschów. Pozwalają one skonstatować, iż nowe rysunki niemal całkowicie odpowiadały wersji ostatecznie zrealizowanej. Już we wstępie do owych objaśnień Linke zaznaczył, że projekty te w takim stopniu, w jakim to było możliwe, pozostają w zgodzie z przekazanymi mu szkicami, które jednak, jako niemające wymiarów, musiały ulec pewnej adaptacji. Najprawdopodobniej budowniczy ów pozwolił sobie na wprowadzenie pewnych mało istotnych zmian, które uwzględniały zachowanie proporcji i wielkości niezbędnych z punktu widzenia jak najszerszego wykorzystania już zrealizowanych elementów, a także podyktowanych zasadami statyki. Pośrednio daje się to odczytać z owego opisu, jednak dokładniejsze wnioski możliwe byłyby tylko wówczas, gdyby można go było zestawić ze szkicami Heidenreicha, a te - jak się wydaje - nie przetrwały do naszych czasów. W tej sytuacji objaśnienia Linkego stają się najbardziej użyteczne jedynie przy interpretacji wzniesionej budowli. Prace przy realizacji budowy kościoła rozpoczęto w maju 1868 roku, 29 czerwca zaś uroczyście położono kamień węgielny. Postępowały one sprawnie i szybko, co nie było niczym nadzwyczajnym, jako że zorganizowane były przez dobrych administratorów. Mistrzów odpowiedzialnych za poszczególne czynności zobligowano do przestrzegania zaplanowanych terminów w taki sposób, iż przed podjęciem robót wpłacali oni kaucję gwarancyjną, która lokowana była w akcjach intratnych przedsiębiorstw, dzięki czemu była ona dobrze oprocentowana. Niedotrzymanie umowy wiązało się z utratą znacznych profitów. W roku 1869 pracowano przy budowie od kwietnia do listopada, z krótką przerwą spowodowaną nieszczęśliwym wypadkiem murarza, który spadł z rusztowań. W roku następnym prace ponownie rozpoczęto w kwietniu, przerwano je jednak w czerwcu, gdy wielu robotników powołanych zostało do wojska w związku z wojną francusko-pruską. Hrabia Schaffgotsch zażądał wówczas od Linkego przedstawienia ówczesnego stanu budowy i kosztorysu jej dalszego prowadzenia. Planował bowiem doprowadzić budowę kościoła do takiej fazy, by można było w jego wnętrzu odprawiać Msze św. W przesłanym hrabiemu sprawozdaniu, Linke informuje, iż poza wykonaniem prac związanych z tzw. małą architekturą, stanowiącą wyposażenie kościoła, najpoważniejszym problemem, który należałoby rozwiązać, jest wystawienie wieży zachodniej. Jako że zarówno drewno, cegła, jak i inne materiały budowlane znajdowały się już na miejscu, Linke zaznaczył, iż więcej strat przyniosłoby zatrzymanie budowy, niż jej dalsze prowadzenie. Ostatecznie zdecydowano się na jej kontynuację, dzięki czemu została ona praktycznie zakończona w roku 1871. Jeszcze z początkiem 1871 roku hrabia Schaffgotsch zorganizował naradę, na której rozważano kwestię wystroju wnętrza kościoła. Z krótkiej notatki, jaka zachowała się w aktach spółki Schaffgotschów, wynika, iż wskazówek w tej sprawie udzielał architekt rezydencji w Kopicach Carl Ludecke. To zdaje się wyjaśniać udział tego architekta w pracach przy kościele. Możliwe, że jako główny architekt rezydencji Schaffgolschów, przynajmniej w pierwszej fazie budowy, będąc bezpośrednim zwierzchnikiem Heidenreicha, mógł on mieć wpływ na sporządzane przez tego ostatniego szkice projektowe kościoła, niewątpliwy jego udział poświadczony jest jednakże dopiero w momencie wyposażania wnętrza. Być może, w związku z tymi pracami pozostaje fakt, iż w Berlinie znajduje się projekt wnętrza kościoła w Goduli, który został tam włączony do spuścizny artystycznej Lüdeckego, a który mógł posłużyć temu architektowi do opracowania rozmieszczenia i dekoracji ołtarzy, ambony, ławek i innych elementów wystroju. Wykonanie tych obiektów, według wcześniej opracowanych rysunków, powierzono rzemieślnikom, którzy zobowiązali się dostarczyć je do kościoła w roku 1872.

Dalsze dzieje i budowa

Do momentu poświęcenia kościół kosztował Schaffgotschów ponad 80 000 talarów, przy czym dodatkowym wydatkiem było później opłacenie wykonania organów, czego jeszcze w roku 1869 podjął się mistrz Volkmann z Gliwic, a także stalowych dzwonów, zamówionych w Bochum w Westfalii. Nie były to zresztą ostatnie rachunki płacone przez hrabiowską parę patronów. Kościół usytuowany na ich gruntach i całkowicie przez nich sfinansowany pozostawał prawnie ich własnością, co zostanie potwierdzone dokumentami spisanymi w 1933 roku, w związku z pewnym konfliktem pomiędzy Schaffgotschami i polskim duchowieństwem. Godula bowiem po I wojnie włączona została w obręb państwa polskiego, co oczywiście wpłynęło na zmianę władz duchownych na tym terenie. Tak więc Schaffgotschowie pokrywać będą niemal do końca II wojny koszty związane z remontami i utrzymaniem kościoła, a jako że kościół wybudowany został na terenie podmokłym i w sąsiedztwie kopalni, remonty takie przeprowadzać trzeba będzie dość często. Obraz ołtarza głównego przedstawia św. Jana Chrzciciela. W jednym z ołtarzy bocznych znajduje się obraz z wizerunkiem św. Józefa (nie jest to jednak obraz, który znajdował się w kaplicy w szkole - obraz ze szkoły znajduje się w dużej jadalni na probostwie), drugi ołtarz boczny przedstawia św. Barbarę – patronkę górników, jako że ten zawód był i jest najliczniej reprezentowany w dzielnicy Godula. Jak wiadomo z akt dotyczących budowy, jeszcze przed poświęceniem kościoła malarz Scholz z Raciborza, którego oferta miała zyskać aprobatę głównego budowniczego Ludeckego, wykonał w nim dekoracje freskowe. Nie utrzymały się one jednak zbyt długo, już bowiem w 1901 roku pojawiają się kolejne rachunki za prace malarskie w kościele, a kilkanaście lat później ponowna wiadomość o wykonaniu fresków. Ich autorem był Otto Kowalewski z Katowic. I te malowidła uległy wkrótce zniszczeniu, tak że dzisiaj oglądać możemy jedynie ich odpowiedniki powstałe w czasach nam współczesnych. Warto wspomnieć w tym miejscu ciekawostkę, iż w 1938 roku ogłoszono konkurs na wykonanie malowideł w kościele godulskim. W związku z wybuchem II wojny światowej wspomniany konkurs nie został rozstrzygnięty. Prace malarskie mogły zostać sfinalizowane dopiero 8 marca 1948 roku. Wtedy to parafianie zawiązali Komitet Malowania Kościoła, który zwrócił się z apelem do wszystkich wiernych o dobrowolne zadeklarowanie pewnej kwoty pieniężnej uiszczanej w pięciu miesięcznych ratach. Parafianie ofiarnie odpowiedzieli na apel powyższego Komitetu. Spośród czterech ofert złożonych na ręce ówczesnego proboszcza wybrano propozycje p. Lemaszewskiego. Kosztorys wynosił 940.000 złotych. W 1986 roku firma p. Bolczyka ubogaciła kościół w Goduli malowidłami przedstawiającymi cztery sceny związane z postacią patrona – św. Jana Chrzciciela. Pierwsza scena przedstawia moment zwiastowania, kolejne malowidła przedstawiają św. Jana Chrzciciela nauczającego oraz udzielającego chrztu Jezusowi. Czwarta, ostatnia scena mówi o męczeńskiej śmierci patrona kościoła. Częste remonty wiązały się ze wspomnianą, niezbyt szczęśliwą, lokalizacją kościoła, która po raz pierwszy dała o sobie znać już dziesięć lat po poświęceniu, w roku 1881, kiedy to zaistniała natychmiastowa konieczność usunięcia wilgoci z kościoła.

Opis budowli kościoła

Kościół w Goduli jest budowlą orientowaną, założoną na planie krzyża łacińskiego, trzynawową, pseudohalową - nawy boczne są niewiele tylko niższe od nawy głównej, lecz wyraźnie wyodrębniają się z korpusu nawowego. Od zachodu, na osi budowli, do nawy głównej przylega wieża, w partii dolnej czworoboczna, na około 2/3 wysokości przechodząca w ośmiobok. 14 sierpnia 1871 roku nałożono kopułę na wieżę. W kopule, w blaszanej skrzynce zamknięte są cenne dokumenty. Znajdują się tam akta budowy kościoła, krótki opis wojny z lat 1870/1871, telegramy wojenne, fotografie dostojników kościoła i wyższych urzędników dóbr hrabiostwa Schaffgotshchów, jak również gazety i monety będące w owym czasie w obiegu. W zapiskach kroniki czytamy: „W roku 1928 dnia 4 lipca przechodziła nad Godulą straszna burza, która uszkodziła wieżę. Robotnicy stwierdzili, że oprócz szkody wyrządzonej przez burzę, także rusztowanie jest nadgnite i osłabione. Przy tej okazji ks. radca proboszcz Strzyż polecił zdjąć kopułę. Po otwarciu stwierdzono jej zawartość. Zawartość tę, po dołączeniu dopisku o tym fakcie, znowu zamknięto i umocowano na wieży”. W wieży znajdują się trzy dzwony, które nazwano: Joanna, Jan i Fryderyk. Odezwały się one po raz pierwszy 13 października 1871 roku. Wieża flankowana jest dwiema ośmiobocznymi wieżyczkami schodkowymi, które komunikują się z wąskimi nawami bocznymi. Nawa główna, podobnie jak nawy boczne, jest trójprzęsłowa, przy czym ciągi naw bocznych znajdują przedłużenie w transepcie. Od wschodu do transeptu przylega prezbiterium, zamknięte wielobocznie i złożone z dwóch przestrzeni: zbliżonego do kwadratu przęsła, przylegającego do transeptu, oraz stanowiącej jego przedłużenie części ograniczonej pięcioma bokami ośmioboku. Od północy i południa prezbiterium flankowane jest aneksami, korespondującymi z nim swym kształtem zakreślonym przez pięć boków ośmioboku. Do tych aneksów od strony transeptu przylegają okrągłe wieżyczki schodkowe. Cały kościół opięty jest na zewnątrz przyporami, których pary między aneksami i zamknięciem chóru tworzą od strony wschodniej dwa pomieszczenia, komunikujące się bezpośrednio ze wspomnianymi aneksami. Podziałów w nawie dokonano za pomocą kolumn, na które spływają wiązki żeber sklepiennych. Cały kościół, z wyjątkiem tylko owych przylegających do chóru wielobocznych aneksów, sklepiony jest krzyżowo-żebrowo. Jak można wnioskować ze wspomnianych już objaśnień Linkego, pierwotnie nie planowano tutaj naw bocznych. Ich wprowadzenie podyktowane było koniecznością poczynienia pewnych oszczędności finansowych. Otóż, jak zauważył Linke, przy przyjęciu dla kościoła stylu „czysto gotyckiego" wysokość nawy głównej powinna być mniej więcej dwukrotnie większa od jej szerokości, co przy wymaganych wymiarach znacznie pomnożyłoby koszty budowy. By zmniejszyć szerokość nawy głównej, nie tracąc przy tym cennej powierzchni użytkowej, wprowadzono nawy boczne. To zdaje się tłumaczyć, przynajmniej częściowo, zaskakująco małą szerokość tych ostatnich. Względami konstrukcyjnymi podyktowane było wprowadzenie od zachodu, w celu wzmocnienia nawy głównej, wieżyczek schodkowych, które dodatkowo umożliwiały komunikację z chórami. Analogiczne wieżyczki od wschodu komunikowały się z lożami umieszczonymi na górnej kondygnacji wielobocznych aneksów: patronów z jednej i wyższych urzędników z drugiej strony chóru. Wejście do nich możliwe jest z zewnątrz. Same aneksy miały pełnić funkcję zakrystii, przy czym jeden z nich - jak sugerował Linke - można było przeznaczyć na kaplice Mariacką bądź chrzcielną. Bryła kościoła na zewnątrz jest niezwykle prosta. Jej jedyną dekorację stanowią sterczynki i rzygacze w formie wilków przy zwieńczeniu wieży oraz niewielkie lukarny przy dachu (sygnaturka także była ozdobiona rzygaczami w kształcie kóz). Gładkie ceglane elewacje podzielone są pionowo szkarpami, wyznaczającymi pola z lancetowatymi oknami wypełnionymi kamiennym laskowaniem. Piaskowiec, zgodnie z pierwotnymi założeniami, użyty został także do gzymsów biegnących na zewnątrz u podstawy okien i stanowiących podziały pionowe elewacji, sterczynek, a także pewnych elementów konstrukcyjnych, np. kolumn. Tego rodzaju budowla stała się też - jak się okazało - szczególnie popularna w architekturze sakralnej osad szybko rozrastających się w związku z postępem uprzemysłowienia. Pewnym zwiastunem tego zjawiska może być fakt, iż już w roku 1873, a wiec w dwa lala po poświęceniu kościoła, zwrócono się do administracji przedsiębiorstw Schaffgotschów z prośbą o wypożyczenie planów kościoła, który miała sobie obrać jako wzór dla swej świątyni gmina chrześcijańska z Żyrardowa pod Warszawą.

W zapiskach kroniki parafialnej czytamy: „Jedną z największych uroczystości, jaką przeżywali mieszkańcy, była właśnie uroczystość poświęcenia kościoła. Uroczystość ta odbyła się dnia 14 listopada 1871 roku. W dniu tym zjechała wielka liczba duchownych do naszej parafii. Aktu poświęcenia kościoła, pod wezwaniem św. Jana Chrzciciela, który jest zarazem patronem hrabiów Joanny i Jana Schaffgotschów, dokonał ks. kanonik Michał Kania z Poniszowic. W uroczystości tej brali udział: patron kościoła hrabia Schaffgotsch wraz z małżonką, 18 duchownych, starosta, wszyscy urzędnicy kopalni i huty oraz wielkie tłumy ludności”. W najwcześniejszych dokumentach kościół ów pojawia się pod wezwaniem św. Józefa, przejętym z pierwotnie czynnej w Goduli kaplicy. Ostatecznie jednak przyjęto dla niego wezwanie św. Jana Chrzciciela, patrona hrabiostwa Schaffgotschów. Poświęcenie kościoła było jednocześnie symbolicznym zakończeniem prac przy jego budowie. W kronice dalej czytamy: „Od tego więc wiekopomnego dnia parafia nasza ma to, czego już od dawna pragnęła. Ma już swój własny, ślicznie urządzony Dom Boży z własnym duszpasterzem. Kościoła takiego może nam zazdrościć niejedna z sąsiednich miejscowości.” Po 18-tu latach od chwili poświęcenia kościoła, dnia 16 maja 1889 roku, nastąpiła jego konsekracja i pierwsza wizytacja, której dokonał ks. biskup Jerzy Kazimierz Kopp. Przy tej okazji Ksiądz Biskup udzielił po raz pierwszy w naszej parafii Sakramentu Bierzmowania, do którego przystąpiły 1452 osoby.